سوره علقعَلَق نود و ششمین سوره قرآن کریم می‌باشد که از آن در باب صلات نام برده‌اند. ۱ - معرفی سوره علقاز امام صادق علیه السّلام نقل شده که فرمود: «کسی که سوره علق را در روز یا شب تلاوت کند و در آن روز یا شب بمیرد، شهید مرده است و خداوند او را شهید محشور می‌کند و همچون کسی خواهد بود که در راه خدا همراه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله شمشیر زده باشد» سوره علق از عزائم است که آیه سجده دارند و با تلاوت یا شنیدن آنها سجده واجب می‌شود و خواندن آنها در نمازهای واجب حرام است ۲ - مبدأ خلقت انسانخداوند در آیه دوم این سوره، مبدا خلقت انسان را از «علق» (کلمه علق به معنای خون بسته شده است، یعنی اولین حالتی که منی در رحم به خود می‌گیرد.) می‌داند. نام «علق» برای سوره ، از این آیه گرفته شده است. بعضی هم «علق» را از ریشه «تعلق» و وابستگی گرفته و گفته‌اند انسان از وابستگی‌ها و تعلقات خلق شده است. ۳ - اولین سوره نازل شدهخداوند متعال در این سوره رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را امر می‌کند که قرآن را که به وحی خدا نازل می‌شود، تلقی کند. این سوره اولین سوره‌ای است که از قرآن نازل شده، و سیاق آیاتش آن چنان به هم ارتباط دارد که بتوان گفت یکباره نازل شده، و این سوره به طور قطع در مکه در غار حرا هنگام بعثت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بر او نازل شد و در آن از خواندن و آفرینش انسان و تسلیم او و طغیانش سخن به میان آمده است. ۴ - ویژگی‌های سوره علق۱. نوزده آیه به عدد عراقی (کوفی و بصری)، هیجده آیه به عدد شامی، بیست آیه به عدد حجازی، ۷۲ یا ۹۲ کلمه و ۲۸۰ یا ۲۸۸ حرف دارد. ۲. در ترتیب نزول، نخستین سوره (پنج آیه اول این سوره) و در قرآن کریم نود و ششمین سوره است. ۳. پیش از سوره قلم و پیش از هجرت در مکه نازل شد و آیه مدنی ندارد. ۴. از سوره‌های مفصل و از نوع اوساط آن است. ۵. آخرین سوره از سوره‌های سجده دار و از عزائم است. یک آیه اش سجده واجب دارد. ۶. در این سوره، نسخی نیست. ۵ - نام دیگر سوره علقنام دیگر این سوره، «اقرا» یا «اقرا باسم ربک» برگرفته از آیه نخست است. ۶ - محتوای سوره۱. دستور به تحصیل علم و بیان ارزش قلم و نگارش؛ ۲. اشاره به ماده آغازین خلقت انسان؛ ۳. بیان اصول و خطوط کلی تعالیم اسلام در آغاز بعثت ؛ ۴. بی نیازی، عامل طغیان و ناسپاسی انسان؛ ۵. بازگشت همه به سوی خدا؛ ۶. ترسیم دو چهره هدایت شدگان و گمراهان. [۶]
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۲۹.
[۸]
جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۵.
[۹]
هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، ص۵۶۶.
[۱۰]
رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۵۹۰.
۷ - پانویس
۸ - منابعفرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«سوره علق». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۴۵۲، برگرفته از مقاله«علق». رده‌های این صفحه : سوره‌های قرآن
|